Dostoyevski durdu…

Sevgili okurlar bu haftaki konuÄŸumuz bütün zamanların en iyi ikilisinden biri olan Dostoyevski.   

Başını kaldırdı güneÅŸe baktı. Kırmızı güneÅŸ tepesindeydi.

Tepeside kırmızıydı Dostoyevski’nin. Bunaldı. GüneÅŸ gibi. GüneÅŸ gibi bunaldı Dostoyevski.

Ä°syan etti. Ä°syan etti. Rus yönetimine. Petro’ya. Çar’a, Cuntaya.

Babası Mihail Dostoyevski’ydi. SarhoÅŸtu babası. Kirli yüzü kirli sakalı…

Kirli sakalı, kirli elleri vardı. Ufak tefekti. Rusya’nın bütün votkasını içti.

SoÄŸuk soÄŸuk içti votkayı. Ä°çtikçe sarhoÅŸ oldu. SarhoÅŸ oldu, Rus daÄŸları kadar büyüdü.

Ufak tefekti Mihail. Ufak tefek… Votkayı dikince heybetli Rus daÄŸları gibi görürdü kendini.

SarhoÅŸun oÄŸluydu Dostoyevski. Annesi hanım hanımcık bir kadındı. GüngörmüÅŸ bir tüccarın kızıydı.

Ufak tefek sarışın... Hastalıklı sarışın bir kadındı.

Beyaz yüzü, beyaz elleri vardı. Sarışın kadın çok sevdi oÄŸlunu. Hayatını oÄŸluna adadı.

Dayak yedi sarhoÅŸ Mihail’den. Dayak yedi, sesi çıkmadı. Mihail içtikçe dövdü karısını.

Sibirya soÄŸuÄŸu gibi sertti elleri. Vurdukça. Vurdukça Mariya’nın küçük beyaz yüzü mor, mor oldu.

Aktı yüzü. Küçük çizgiler aktı yüzünde. Sesi çıkmadı Mariyanın. Sustu. Hep sustu. Sesi çıkmadı.

Dostoyevski çocukken, öldü Mariya. Çocukken öldü. Hastalıklıydı. Verem içine oturdu.

GüneÅŸin dikene oturduÄŸu gibi… Dikene oturduÄŸu gibi içine oturdu verem. GüneÅŸin dikeni yaktığı…  Verem de yaktı Mariyayı. Kan kustu günlerce. Kızıl kanı kırmızıya döndü. Sonra pembeye…

Sonra ince, ince, kesik, kesik aktı. Pembe çizgiler çekildi. Gözlerini sonsuza yumdu Mariya…

Mihail bir meyhanedeydi. Çarın, Rusya’nın ÅŸerefine kadeh kaldırdı. Dostoyevski çok üzüldü. Üzüldü. AÄŸladı. GüneÅŸe baktı. Annesine bakar gibi kırmızı güneÅŸe baktı.

Petersburg’da ki mühendislik okuluna baÅŸladığı günlerde.

SarhoÅŸ babasının ölüm haberini aldı. Tuhaftı. Ne hissettiÄŸini bilemedi.

SarhoÅŸta olsa… Bir yanı üzgündü. Bir yanı üzgün... DiÄŸer yanı duygusuz, hissiz, boÅŸtu. Bir yanı boÅŸ...

Ölümünü istediÄŸi düÅŸüncesi yüzünden depresyona girdi. Sara nöbetlerinin ilkini hayatının bu evresinde geçirmeye baÅŸladı. Mühendislik okulunu bitirdi Dostoyevski.

Gençti. Ä°stihkâm bölüÄŸüne girdi. Bir yıl çalıştı. Ä°ÅŸini sevmedi. Ayrıldı. Aklında yazar olmak.

Dünyanın en büyük yazarı olmak vardı. Ä°lk kitabı Ä°nsancıklar yayınlandı.

EleÅŸtirmenlerce çok beÄŸenildi. Ama arkası gelmedi. Hemen arkasından yazdığı kitaplar istediÄŸi baÅŸarıya ulaÅŸamadı. Yorgundu. Umudu kırıldı. Politikayla ilgilenmeye baÅŸladı.

Ruhunda devrim ateÅŸi yandı hep. Gençleri buluÅŸturdu. Gizli, gizli gece toplantıları...

Gizli, gizli. 1849 yılı. Komplo yılı. Devlete karşı bir komplo... Öyle buyurdu Rus hanedanı.

Tutuklandı Dostoyevski. Kurşuna dizilecekti. Rus beşlisiyle kurşuna... Kurşuna dizilecekti.

Dokuz kişiydiler. Bir duvarın dibinde. Dokuz kişi. Bir duvarın dibinde.

Damlalı Rus mendiliyle baÄŸlandı gözleri. Ä°tiraz etti Dostoyevski.

Gözüm açık. Gözüm açık ölmek istiyorum. Korkmuyorum. Korkmuyorum sizden.

Rus subay, Rus mangasına emir verdi. Nişan al! Nişan aldı manga.

Dostoyevski ince çizgideydi. Ä°nce çizgide. Ä°nce çizgide gitti, geldi. Ufukta bir atlı... Hey hat. Ufukta bir atlı… Ufuk’un çizgisi giderek büyüdü. Ufukta bir atlı... Tozu dumana katan bir atlı.

Altında aygır köpük içinde... Rus füzesi gibi ışıltılı... Köpüklü ses çıkarıyor. Rus füzesi gibi...

Aygır uçuyor. Tam zamanı! Tam zamanı... Subaya elindeki emri gösteriyor.

Subay kuşkuyla bir daha... Bir daha bakıyor yazılı emre.

KuÅŸkuyla... Bir duvara dizili 9 mahkûma. Bir kâğıda. KuÅŸkuyla.

Tüfek indir. Tüfek indir manga. Ä°stikamet kışla uygun adımla. Uygun adımla marÅŸ. Uygun adımla marÅŸ.

Dostoyevski dört yıl kürek mahkûmu. Zor yıllar.  Esrarcı, kumarcı, kavgacı, sarhoÅŸ, tecavüzcü...

Hepsiyle tanış. Rus insanını daha yakından tanıdı. Cezasını bitirdi. Dört yıl da adi mahkûm olarak Sibirya ya sürüldü.  Üzgün, bitkin, bomboÅŸ Dostoyevski… Annesini özledi hep. Sarışın Rus kadını annesini özledi. Beyaz yüzünü beyaz ellerini… Umutsuzdu Dostoyevski.

1857 yılında Maria. Maria isimli kadınla evlendi. Mutlu muydu? Bunu kendisi de bilmedi. Büyük hayalleri vardı. Büyük yazar. Büyük hayaller. 1859 yılında özgür kaldı.

Ezilenler. Ölü evinden notlar. Ä°kisi birlikte yayımlandı. 1862 yılında Avrupa ya gitti.

Maddi durumu çok kötüydü. Sara nöbetleri. Sara nöbetleri geçirdi Dostoyevski.

Kumar tutkusu büyüdü içinde. Neyi varsa kumar masalarında kaybetti.

Karısının bütün eÅŸyalarını... EÅŸyalarını kumarda. Kumarda kaybetti.

Rusya’daki yayımcısını aradı. Para istedi Dostoyevski. Kumarbazı Yazdı. Budala. Ebedi koca, E cinniler geldi arkasından. Beni affet dedi karısına. Beni affet Maria. Beni affet. Maria öldü. Mutlu öldü Maria. Çok sevdi Dostoyevski’yi. Çok sevdi. Gözlerinin içine bakarak verdi son nefesini. Sarsıldı Dostoyevski. Ä°çkiye verdi kendini. Babası gibi. SoÄŸuk içti votkayı. Babası gibi… Yayıncısı yeni bir roman karşılığında para gönderdi. Ä°ki ay süre verdi. Sekreteri gece gündüz… Gece gündüz uyumadı. Temize çekti müsveddeleri. Süre dolmadan gönderdi. Sekreteriyle evlendi. Kumar tutkusu hiç bitmedi. Kumarhaneleri gezdi. Kızı öldü. KardeÅŸi öldü. Çok üzüldü. Bunalım geçirdi. Bunaldı. Budala, Delikanlı, Bir yazarın günlüÄŸü ve Karamazov KardeÅŸler. Ve Karamazovlar… Üç yıl. Üç yılda yazdı Karamazov KardeÅŸleri. Aleksey Fyodoroviç Karamazov romanın kahramanıydı. SarhoÅŸ, küfürcü, huysuz aksi adamın tekiydi. Kumar oynadı Alekseyla. Babasına benzetiyordu onu. Babası gibiydi. Aleksayın ölümü de babası gibi oldu. Babası gibi sarhoÅŸ öldü. Acımadı Dostoyevski. Kumarda parasını aldı. Aldı. Ama aldığının çok çok fazlasını verdi. Kin duydu Alekseye. Bir gün seni yazacağım dedi. Ve bir gün Alekseyi yazdı. Pislik Karamazov diyordu ona. PisliÄŸin teki. Pislik. Bir iki yıl kurgu düÅŸünü kurdu. Üç yılda bitirdi Karamazovu. Üç yılda bitirdi. Umursamazdır Dostoyevski. Dünyanın en büyük yazarı...

Dünyanın. Bütün zamanların. Dünyanın en büyük yazarı... On sekiz yaşında. Dostoyevski on sekiz yaşında kardeÅŸine söyledi. Ä°nsan kavranılıp çözülmesi güç bir yaratıktır;

Bütün hayatını bunu çözmekle geçiriyorsan zamanını boÅŸa harcadığını sanma. Ben bu iÅŸi uÄŸraÅŸ edindim, çünkü… Çünkü insan olmak istiyorum. Ä°nsan olmak… Okur için deÄŸil. Sanat için. Sanat için yazdı. Okur. Okur istese sıkılsın, okumasın. Ä°stese atsın kitabı. Umursamam. Karamazovda yapı tekniÄŸi.

Denge, simetri ve orantı kurallarına sistematik uydu. İlk kez korktu Dostoyevski. İlk kez korktu.

Allah’ın cezası Alekseyi okuyucu sevmezse. Sevmezse… Okuduktan sonra anlamazsa... Yine sevmezse.

Uykuları kaçtı. Okur yine anlamazsa! Dostoyevski’ye bir ÅŸeyler oldu. Sekreter karısına sığındı.

Sekreter karısı pek güzeldi. Gençti. Mavi gözlü, beyaz tenliydi. Işıl ışıl gözleri vardı. Ä°pil ipil.

Dostoyevski sekreter karısında çocukluÄŸunu yaÅŸadı. 59 yaşında. 59 Yaşında veda etti romanlarına.

Cenazesinin arkasında. Rusya ayaÄŸa kalktı. Otuz bin kiÅŸi. Otuz bin kiÅŸi yürüdü tabutun arkasından.

Dünyanın en çok okunan... En büyük yazarı… Romanlarıyla. Kumarbazıyla, Ezileniyle, Cinleriyle, Budalasıyla, Delikanlısıyla. Delikanlısıyla, Karamazovuyla gidiyordu. Dünya onu ayakta…

Ayakta alkışlıyordu.       

                                                                                                                                                                            Sevgiyle kalın.                                                 

Bu makale 173 kez okundu.