Piyasayı görmek…

                Ä°ÅŸler rayından çıktımı fısıltı haberleri göz doldurur. Bir müddet sonra da gerçekmiÅŸ gibi bir algı görür. Daha sonraki döneminde ise artık her hali ile gerçekmiÅŸ gibi iÅŸlem görür. Ekonomi inisiyatifini yitirip kırılganlık dönemlerine girdiÄŸin de fırsatçılarda köÅŸe baÅŸlarını tutar. Artık spekülasyonların önüne geçilemez. Ekonomide ipleri kaçırdınız mı toplamak hiç kolay deÄŸildir. Ülkemizde herkesin aÄŸzında bir dolar lafı sürüp gidiyor. Oysa paramız karşısında deÄŸer kazanan sadece dolar deÄŸil ki. En baÅŸta Euro var her fırsatta alıp başını gidiyor. Altını tutamıyorsunuz. DiÄŸer ülkelerin de paraları deÄŸer kazanıyor. Gürcüstan ve Arabistan bunun bir örneÄŸi. Bu iki ülke ile iliÅŸkilerimiz daha çok olduÄŸu için somut bir örnek teÅŸkil ediyor. Diyanet baÅŸkanlığımız gazete haberlerine göre umre ve hac için yüzde elli yedi oranında zam yaptığını duyurmuÅŸ. Bunun nedeni SAR’ın deÄŸeri bu kadar yükseldiÄŸindendir. Hac ve umre baÄŸlantılarını artık dolara göre deÄŸil SAR’a göre yapacak.

                Yeniden konumuza dönersek hani dövizler yükseliyor ya yerel pazarlarda da her ÅŸey ateÅŸ pahasına dönüÅŸmüÅŸ. Biber altı lira, domates sekiz lira, salata beÅŸ lira, üzüm on lira, hurma dört lira, tereyağı kırk beÅŸ lira, yerli üretim peynir yirmi beÅŸ lira, köy ekmeÄŸi yedi buçuk lira, köy yumurtası bir koli otuz lira, taze fasulye beÅŸ lira, nar beÅŸ lira, kestane yirmi lira… Derken Pazar çantası eskiden yüz lirayı bulmazken ÅŸimdi yüz elli lirayı buluyor. Niçin fiyatları bu kadar yükseltiyorsunuz? Siz sattığınız bu ürünleri dövizle satın almıyorsunuz ki kendiniz üretip pazara getiriyorsunuz ama fiyatlarını çok yüksek. Niçin böyle yapıyorsunuz? Soruyu sorduÄŸunuza piÅŸman oluyorsunuz. Size dünya kadar sebep sayıyorlar. Petrolü, kömürü, elektriÄŸi gösteriyor. Dolar kaç liraydı ÅŸimdi kaç lira diye soruyor. Eski fiyatından versek evin yolunu bulamayız diyorlar. Yemek için almak durumundasınız ve alıyorsunuz. Hiç deÄŸilse yerel pazarlarda üretici ürününü doÄŸrudan kendisi getirip satıyor ve parayı kendisi kazanıyor. Aracı tefeci olmuyor. Arada birileri durduk yerde para kazanmıyor.   

Piyasa öyle bir hale gelmiÅŸ ki kimse artık doların düÅŸüÅŸünü görmüyor bile. Hani bir kere adı çıktı ya… DüÅŸse de yarın artacak beklentisi hâkim. Ä°ÅŸte tam olarak bu düÅŸünceleri bastırmak hiç kolay deÄŸil. Piyasalarda enflasyon ile etkin mücadele için yüzde onluk indirimler yapılıyor. Tabii ki bu miktar çok düÅŸük gözüküyor. Zaten yüzde on indirim yapan iÅŸletmeciler yüzde ellileri geçen zamlarla abat oldular. Åžimdi beÅŸte birini indirmekle sorunlar çözülemez. Bu tip piyasa dalgalanması fırsatçıların iÅŸine çok yarıyor. Fırsat geldi diyerek keyfi zamları kaçınılmaz oluyor. Cepleri doldurup sonrada indirimlere öncülük edip kendilerini de alkışlattırıyorlar. Geçen yıl kömürün tonu sekiz yüz lira civarında iken bu yıl bin altı yüz lira. Bir yıl içinde fiyatı ikiye katlandı. Kömür alırken Ruslara dolar mı ödüyoruz. Ä°ki ülke kendi paralarını kullanacak diye bir anlaÅŸmaları vardı. Böylede olsa bunun bir önemi yok. Piyasa çalkantılı oldu mu zamlar birbirini tetikleyecektir.

Yeniden en baÅŸa dönersek ekonomilerde temel kural üretimdir.

Elinizin altında üretebileceÄŸiniz, oluÅŸturabileceÄŸiniz ne kadar ürün ya da mal varsa tamamını üreteceksiniz. Hiç birini dışarıdan satın almayacaksınız. Bu ürünler dışarıdan satın alınmaya kalkıldığında içerideki üretici son derece zor durumda kalıyor. Hem keyfi zamları önleyeceksiniz hem üreticiyi koruyacaksınız. Terazinin iki kefesi de hassas boyuttadır. Kefenin biri ağır gelirse de dengeler kendiliÄŸinden bozuluyor. Bozulunca da iÅŸler sarpa sarıyor. Tasarruf ve üretim birlikte faaliyete geçirildiÄŸin de düze çıkma imkânı her zaman mümkündür. Önce üreteceksiniz arkasından tüketiminize tasarruf getireceksiniz. Ä°srafın önüne geçeceksiniz. Bunu yaparken standart çizgisini korumakta çok önemlidir. Gelir indeksi yükselirken de bu durum herkese yansımalı ve yaÅŸam standardı yükselmelidir. Paylaşımcılık, milli gelirden eÅŸit miktarda paylar alabilmek, toplum ahengi, aşırı harcamaların önüne geçebilmek ve ille de tasarrufa riayet ederek yaÅŸamı sürdürmek gerekir. Herkes kendi imkânları ile hareket edebilmelidir. Bir eve bir kaç maaÅŸ deÄŸil her eve bir maaÅŸ dağılımı ölçü alınabilmelidir. Bu dengeler korunursa hem paramız deÄŸer kazanır hem iki de bir döviz kuru ayar sorunu da yaÅŸamayız. Bir bakıma her ÅŸey elimizde gibi gözüküyor.

                                                                                                                                                             Sevgi ile kalın.

Bu makale 298 kez okundu.