KETEM’den Sağlık Çalışanlarına Seminer

Artvin Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi  ( KETEM) sağlık çalışanlarına Kanser Yapan Etkenler ve korunma yolları hakkında seminer verdi.

Artvin İl  Sağlık Müdürlüğü Toplantı salonunda gerçekleştirilen ve  konuşmacı olarak Dr. Ümit  Yılmaz’ın katıldığı seminerde  kanser ve kanserden korunma yolları hakkında bilgiler verildi. Artvin KETEM’in çalışmalarının anlatıldığı seminerde Artvin Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezinde ücretsiz olarak 40-69 yaş aralığındaki kadınlara Meme Kanseri Taramasını ve 30-60 yaş arası kadınlara da rahim ağzı kanseri taraması yapıldığı belirtildi.

Dr. Ümit Yılmaz Kansere neden olan en önemli unsurun sigara olduğunu ifade ederek KETEM olarak amaçlarının insanları kansere neden olan etkenlerden uzak tutmak olduğunu belirtti.

Kanser yapıcı etkenleri öğrenmek ve Kanser yapıcı etkenlerden nasıl uzak durulabileceğini öğretmeyi hedeflediklerini dile getiren Dr Yılmaz yaptığı sunumda;  

“Kanser Nedir: Hücrelerin kontrol olarak bölünüp çoğalmasıyla beliren kötü urlara denir. 100´den fazla hastalık grubudur. Kanserden 2005 yılında dünyada 7 milyon kişi hayatını yitirirken 2030 yılında bu sayının 17 milyonu bulması bekleniyor.

Ülkemizde her yıl 150 bin kişinin kansere yakalandığı tahmin edilmektedir.Ülkemizde 1970’li yıllarda sebebi bilinen ölümler arasında 4. sırada yer alan kanser, son yıllarda Kalp-Damar hastalıklarından sonra 2. sıraya yükselmiştir. Tüm ölümlerin yüzde 13 kadarını kanserler oluşturmaktadır. Kanserden korunmanın yolu insanlarda kanser yaptığı bilinen ve şüphelenilen kanserojen maddelerin öğrenilmesiyle başlar.Kanserden korunmanın yolu insanlarda kanser yaptığı bilinen ve şüphelenilen kanserojen maddelerin öğrenilmesiyle başlar.

Sigara Kullanımı ve Kanser

Zengin ülkelerde kanser ölümlerin yüzde 30’undan sorumludur. Dünya genelinde ise yüzde 21’inden 2000 yılında sigarayla ilişkili 1,42 milyon erişkin ölümü gerçekleşti. Sigara Kullanımı 13 farklı kansere neden olmaktadır. Bunlar : Mide,Pankreas, Karaciğer, İdrar torbası, Böbrek, Rahim ağzı kanseri, Miyeloid lösemi, Akciğer, Ağız boşluğu, Geniz ve sinüsler, Yutak, Gırtlak, Yemek borusu kanserleri olarak sayılabilir.

Tütün dumanı insanlarda en yaygın kanserojen kaynağıdır

Erkek Kanserlerinin yüzde 32’si , Kadın Kanserlerinin yüzde 8’i sigaradan kaynaklanıyor.  Dünyada yaklaşık 1,3 milyar insan sigara içmektedir. Dünya nüfusunun yüzde 29’u, erkeklerin yüzde 47’si kadınların yüzde 11’i bu oranı teşkil ediyor. Kansere Çözüm Var!» kitabında Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta  kendisi için ayrılan bölümde Türkiye için toplam yüzde 43,6; erkekler için yüzde 62,8; kadınlar için yüzde 24,3 oranlarını veriyor.

Geçen yüzyılda sigaraya bağlı yaklaşık 100 milyon ölüm gerçekleşti. Böyle devam ederse bu yüzyılda yaklaşık 1.000.000.000 ölüme daha neden olacaktır.

Tütün dumanı insanlarda en yaygın kanserojen kaynağıdır. Mililitrede 10¹⁰ parçacık 10.000.000.000 66’sı kanserojen olmak üzere 4800 bileşik var. Düzenli şekilde sigara içenlerde 35-69 yaşları arasında görülen ölümlerin yüzde 50’si sigara yüzündendir.

20 yıl süreyle günde 2 paket sigara içen bir kişide akciğer kanseri riski, hiç içmemiş bir kişiye göre 70 kat daha fazladır.1974–1994 arasında Birinci Dünya ülkelerinde sigara tüketimi yüzde 10 azalırken az gelişmiş ülkelerde yüzde 67 artmıştır. ABD’de sigara kullanımı 1981’den 2000’e kadar yüzde 33 azalırken Türkiye’de yüzde 89 artmıştır. DSÖ’nün verdiği rakamlara göre her 13 saniyede bir kişi sigara yüzünden hayatını kaybediyor.

Türkiye’de her yıl 100,000 insan erken yaşlarda sigaraya bağlı öldüğü tahmin edilmektedir. Bu sayı; trafik, terör, iş kazaları vb. tüm ölümlerin toplamının 5 katıdır.

Türkiye’de her yıl 100,000 insan erken yaşlarda sigaraya bağlı öldüğü tahmin edilmektedir. Bu sayı; trafik, terör, iş kazaları vb. tüm ölümlerin toplamının 5 katıdır.

Pasif İçicilik akciğer kanserine, koroner kalp hastalığına, kronik solunum semptomlarına, anne karnında bebek gelişiminde geriliğe neden oluyor. Evde eş ya da anne-baba kaynaklı (yüzde 46,8)  işyerinde sosyal ortamlarda (yüzde 47,8)

Eşler Arasında Dumana Maruz Kalma :Akciğer Kanseri riski artışı kadınlarda yüzde 24 erkeklerde yüzde 37 iş yerinde dumana maruz kalma  ise Akciğer Kanseri riski artışında yüzde 24 paya sahip.

Sonuç olarak hiç sigara içmeyenlerde görülen Akciğer Kanserlerinin kadınlarda yüzde 15´i erkeklerde yüzde 12,2’si  ikinci el sigara dumanına bağlıdır

Kansere Neden Olan diğer Etkenler

Hepatit B Virüsü: Dünya genelinde önemli bir halk sağlığı sorunudur. Yaklaşık olarak 2 milyar kişi virüsle karşılaşmıştır. 400 milyondan fazlası kronik (ömür boyu) HBV taşıyıcısıdır.

Hepatit B Virüsü karaciğer kanserlerinin gelişmiş ülkelerde yüzde 23’ünden gelişmekte olan ülkelerde yüzde 59’undan sorumludur

 Hepatit C Virüsü Dünya genelinde 80 milyon kadar kişi bu virüsle karşılaşmıştır.

yüzde 80’i kronikleşir. Hepatit C Virüsü karaciğer kanserlerinin gelişmiş ülkelerde yüzde 20’sinden gelişmekte olan ülkelerde yüzde 33’ündensorumludur.

HBV & HCV virüsü 1982’den beri HBV’nin aşısı var. Türkiye’de doğan tüm bebeklere rutin uygulanır. HCV enfeksiyonunu engelleyen maalesef aşı yoktur.

İnsan Siğil Virüsü(HPV) 200’den fazla türü vardır. En az 15’i rahim ağzı kanseriyle ilişkili

En yaygın HPV 16 ve HPV 18’dir.Korunma yolları ise  Smear taraması ve aşıdır.

Alkol Kullanımı Her yıl 1.804.000 kişi alkole bağlı ölmektedir. Tüm ölümlerin yüzde 3,2’si alkoldendir.  Alkolle Bağlantılı Kanserler: Karaciğer, Kalınbağırsak, Kadınlarda meme kanseri, ağız boşluğu yutak, gırtlak, yemek borusu kanserleri.

Alkolle İlgili Diğer Hastalıklar: Hipertansiyon, kanamalı inme, karaciğer sirozu, akut ve kronik pankreas iltihabı, ayrıca çeşitli yaralanmaların ana sebebidir.

Meme Kanseri ve Hormonlar: 15 yaşının altında çok nadir görülür. 45 yaşına gelindiğinde görülme oranı hızla artar. Yaklaşık 100 katına çıkar. Menopoz sonrası bu artış tekrar yavaşlar.

İlk aybaşının erken yaşta olması, menopozun geç yaşta olması, menopoz sonrası hormon takviye tedavisi(HRT) aşırı kilo meme kanseri riskini yüzde 40 artırır.

İlk gebeliğin erken yaşta olması Çok sayıda doğum yapmak Uzun süreli emzirme (Toplamda en az 2 yıl) meme kanseri riskini azaltır.

Prostat Kanseri ve Hormonlar:

Erkeklik hormonlarıyla yakından ilişkilidir.

Yüksek insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) seviyeleri neredeyse yüzde 50’lik risk artışına neden olur.

Doğum kontrol hapı rahim ve yumurtalık kanseri riskini yaklaşık yüzde 40 düşürmektedir.

Bu koruma daha uzun kullanımla artar ve uzun sürelidir. Bazı çalışmalarda 30-35 yıllık koruyuculuğu gösterilmiştir.

OKS kullanımı meme kanseri ve rahim ağzı kanseri riskini artırır. Ancak bu etki kullanımı kestikten kısa süre sonra ortadan kalkar. (5 ile 10 yıl arasında)

Menopozda Hormon Kullananlarda

Buna karşın;

Koroner Kalp Hastalığı yüzde 22, Meme Kanseri yüzde 25 Felç yüzde 40 Bunama yüzde 100 artmıştır.

Güneş Işığı ve Ultraviyole Radyasyon:

1992 yılından bu yana güneş ışığı 1.Grup karsinojenik madde olarak sınıflandırılmaktadır.

Korunma yolları:Saat 10 ile 14 arasında güneşe çıkmayın.Bu saatler arasında çocukları kesinlikle güneşe çıkarmayın. Güneşe çıkmak zorunda olanlar geniş kenarlı şapkalar kullansın. Güneş kremlerini istemeyerek güneşe çıkmak zorunda olanlar bol miktarda uygulamalıdırlar.

Kişi bronzlaşmak için isteyerek güneşe çıkıyorsa güneş kremi kullanmaması daha iyidir.

Kaba kumaşlar güneş ışınlarından koruyan en etkili bariyerlerdir. Koyu renkli kumaşlar açık renklilere göre daha iyi korur. Kuru kumaşlar ıslak kumaşlara göre daha iyi korur.

Elektromanyetik Radyasyon: Çocukluk dönemi lösemisi konusundaki bulgulara dayanılarak Grup 2B olarak sınıflandırmıştır.Bulgular kesin değildir.  Bu ilişki gerçek olsa da aşırı vakaların sayısı muhtemelen çok az olacaktır.

Cep Telefonları: Mobil telefonlar birçok çalışmada araştırılmıştır. Uzun süreli ve yoğun kullanımı orta derecede gliyoma, parotid bezi tümörleri ve akustik nöroma riski artışı ile ilişkilendirilebilir. Fakat bulgular tartışmalıdır.

Radyo frekansı ile ilgili olarak mevcut bilgiler mobil telefon kullanımı ile bağlantılı herhangi bir beyin kanseri aşırı riskini ve diğer neoplazma risklerini göstermemektedir.

Konuyla ilgili pek çok çalışma vardır.Ancak sonuçlar çelişkilidir. Konunun netlik kazanması için daha çok araştırmaya ve daha uzun bir süreye ihtiyaç vardır.

Amerikan Kanser Derneği, 1944’de sigaranın sağlığa zararlı olabileceğini belirtmiştir.

Sigaranın kanserojen etkisi 1963’te anlaşılmıştır.

Sigaranın bunca zararına rağmen ülkemizde sigara ancak 2009 yılında yasaklanmıştır.

Uzun yıllar boyunca doktorlar “Güvenle içebilirsiniz, hatta ben de içiyorum” demiştir.

Çevre Kirliliği: Çevre kirliliği dünyanın kanser yüküne sınırlı bir şekilde de olsa katkıda bulunmaktadır. Tüm insanlar vücutlarında bu kirletici maddelerin izlerini taşımaktadırlar.

Kirlenme seviyeleri daha az katı kuralları olan, yeni sanayileşmiş ülkelerde daha yüksek olabilmektedir. Asbest, Açık Hava Kirliliği, Kapalı Alan Hava Kirliliği, Su ve Toprak Kirliliği çevre kirlilikleri arasında yerini alıyor.” ifadelerine yer verdi.

Seminer Dr. Ümit Yılmaz’ın katılımcıların sorularını yanıtlamasıyla sona erdi.