Artvin’in düşman işgalinden kurtuluşunun 92’inci yıl dönümü bu gün gerçekleşecek programla kutlanacak. Artvin, 7 Mart 1921 yılına kadar Rus işgal kuvvetlerinin işgali altındaydı. Kurtuluş savaşının hüküm sürdüğü yıllarda tüm Türkiye’nin coğrafyası değişti. Yine bu yıllarda çok kan aktı, gözyaşı sel oldu. Bütün Türk toplumu çok acılar çekti. İnsanlar, yaşadıkları şehirlerden göç etmek zorunda kaldı.

Muhacirlik günlerinin hüküm sürdüğü Kurtuluş Savaşı yıllarında, Türk milleti vatan savunmasında, göğsünü siper ederek yıllarca sürecek savaşın içinde aydınlığa ulaşmak için yol buldu. Türkiye, işgal edilen topraklarını tek tek geri aldı. Ülkenin huzur ve güvenliği sağlandı. Türkiye’ de hemen hemen her ilin bir kurtuluş günü var. Türk topraklarında kalan son işgal kuvvetlerini de bu topraklardan defedene kadar.

Artvin’de Türk Milis Kuvvetleri, işgalci Rus kuvvetleri karşısında verdiği savaş mücadelesinde 7 Mart 1921 sabahı Artvin’i tamamıyla düşmandan arındırdı. Artvin, Türk milis kuvvetlerinin eline geçti.

Savaş sırasında daha güvenli illere göç eden Artvinliler, memleketlerinin düşman işgalinden kurtulmasını duyduktan sonra akın akın kendi ata topraklarına geri döndüler. Tabi ki muhacirlik süresinde, kadını, çocuğu, yaşlısı, genci her kesimden kayıplar verilmiş ve savaş yıllarındaki yokluklarla zar zor ayakta kalmayı başarabilmiş insanlar geri döndü. Artvin’de devlet kolluk kuvvetlerinin işe başlamasıyla kesintiye uğrayan normal yaşam tekrar tahsis edildi. İşte bu yüzden her yıl 7 Mart, Artvin’de düşman işgalinden kurtuluşun yıl dönümü olarak kutlanmakta. Her yıl bayram havası içerisinde kutlanan 7 Mart günü, işgal günleri temsili olarak canlandırılarak bayram havasında kutlamalar yapıldı.

İlk kez Artvin’de işgalden, esaretten kurtuluşunun temsili olarak 1965 yılında, o zamanın Belediye Başkanı Telat Dinç yaptırdı. Dinç, Artvin’de bayramı etkin kutlamak için bizzat temsili Milis Kuvvetler kurarak ekip oluşturdu ve başkanlığını da kendi yaptı. Temsili Milis kuvvetlerinin içinde yer alan Artvin Merkez Dere Mahallesinin 29 yıl kesintisiz muhtarlığını yapan rahmetli Ali Saraç, ekibi oluşturulması için görevlendirilmişti.

O günlerin canlı tanığı olan emektar muhtar rahmetli Ali Saraç, Kurtuluş gününü şöyle anlatmıştı. “7 Mart Artvin’in işgalinden Kurtuluş Bayramını coşkuyla kutlayarak o eski acı anıları yenilerdik. Bayramlarda ilk kez bize dönemin Belediye Başkanı Telat Dinç, makamına çağırarak bayramda temsili Artvin kurtuluşunun canlandırılması için milis kuvvetlerle, işgal kuvvetlerinin oluşturulmasını istedi. Bende o zamanlar mahallemin yeni muhtarıydım. Mahallemde genç delikanlılarından 15 kişilik çete grubu kurduk. Yöresel kıyafetler giydik. Temsili bu kuvvetlerde şimdi bir çoğu hayatta değil o arkadaşlarımı da yâd etmek istiyorum. Dursun Saraç, Çapulacı Behçet, Kotik Osman, Ançeroğlu Necat Ersöz, Çancağ Mustafa Varan, Ahmet Varan, Osman Kınalı Menşurlardan Nizamettin Gülenç, Ali Gülenç ve Türk Milis Kuvvetler başında da Belediye Başkanı Telat Dinç vardı.

Kurtuluş gününde; askeriyle ortaklaşa organizasyon yapardık. İlk kez 1965 yılında 6 Mart’ta Artvin’de Top Tepe’ye ve hastane tepesine askeriye topları makineli tüfeklerini yerleştirdi. Oluşturduğumuz çetelerde şehrin yukarı mahalleleri olan Dere Mahallesindeydi. Balcıoğlu Mahallesi, Çamlık Mahallesin’den sabahın 5’inde ilk askeriyenin silah sesleriyle herkes uykudayken temsili kutlamalar başlardı ve Türk milis kuvvetlerden oluşan 15 kişilik ekip farklı yönlerden gelerek ellerinde kuru sıkı tüfekleri ile havaya atış yaparak şehrin Kubatoğlu virajına doğru hareket etmeye başlardı ve aşağıdan askeri süvari birlikleri de karşılık vererek şehrin medyanı olan bugünkü Bibak kavşağında gelerek kurtuluşun anısına kurban kesilir daha sonra bir tanede vilayet önünde askere kurban adak kesilirdi.

Bütün birlikler Valilik önünde toplanarak temsili düşmanları mukavemet göstererek teslim alınır ve Türk bayrağı açılarak vali ve belediye başkanına teslim edilirdi. 7 Mart Kurtuluş gününde, halkın muhacirlikten dönüşü de temsili olarak yaşatılırdı. Halkla birlikte halk oyunları oynanarak eğlenilirdi. Evlerimizden eski ne varsa eşeğin sırtına yatak döşek cecim, bakır, güğüm, sepet, yiyeceklerimiz koyarak kadını erkeğiyle yaşlısı çocuğu ile yanıma torunumu alarak mizansen gerçekleştirirdik. Artvin’e geri dönüşü sivil halk olarak canlandırırdık. 7 Mart Artvin’in düşman işgalinden kurtuluşunu büyük coşkuyla halkla birlikte yapardık. Ta ki 1999 yılına kadar. O yıldan sonra Artvin’in kurtuluşu mizansen olarak kutlanmamaktadır. Sadece okuldaki öğrencilerin ve askeriyenin katılımıyla bayram yapılmaktadır eskisi gibi halkın katılımı yoktur.

Bizim zamanımızda mutlaka bayramlarda herkes işini bırakır o meydana bayram izlemeye gelirdi. Bizler eski günleri yaşayan kurtuluş savaşın da verilen mücadelelerde babalarımızdan ve dedelerimizden, annelerimizden dinleyen, tarihe tanıklık yapan kişileriyiz.”