Adalet AÄŸaoÄŸlu ve Bir DüÄŸün Gecesi…

Sevgili okurlar Serhad Artvin Gazetemizin bu haftaki konuÄŸu yazar Adalet AÄŸaoÄŸlu. 23 Ekim 1929'da Nallıhan'da dünyaya geldi. Babası, kumaÅŸ tüccarı Hafız Mustafa Sümer'dir. Dört çocuklu bir ailenin ikinci çocuÄŸu ve tek kızıdır. KardeÅŸleri Dr. Cazip Sümer, oyun yazarı, oyuncu Güner Sümer ve iÅŸ insanı Ayhan Sümer’dir. 

20. yüzyıl Türk edebiyatının en önemli romancılarından birisidir. Romanlarında ülkemizin deÄŸiÅŸik dönemlerini ve bu dönemlerin insan hayatlarına etkisini anlatır. Ä°lk romanı Ölmeye Yatmak ‘tan baÅŸlayarak yazdığı tüm romanlar Türkiye'de önemli tartışmalara yol açtı.

Romanları dışında hikâye, oyun, deneme ve anı türünde eserler verdi.

Ä°lk romanı Ölmeye Yatmak, 1973’te yayımlandı. Türkiye toplumunun yakın tarihindeki çalkantı ve deÄŸiÅŸimlerini irdeleyen bu ilk romanından itibaren tüm eserleri yoÄŸun tartışmalara konu oldu. Ölmeye Yatmak daha sonra yazdığı Bir DüÄŸün Gecesi (1979) ve Hayır (1989) adlı romanlarla bir üçleme oluÅŸturdu ve birçok ödül kazandı (Bu üçleme yeni basımlarda yazarın isteÄŸi doÄŸrultusunda "Dar Zamanlar" üst baÅŸlığı ile sunuldu). Bir DüÄŸün Gecesi ve Hayır romanları yayınlanır yayınlanmaz, ikinci romanı olan Fikrimin Ä°nce Gülü, dördüncü basımında toplatıldı. Fikrimin Ä°nce Gülü romanı hakkında, "Askeri kuvvetleri tahkir ve küçük düÅŸürmek" suçlamasıyla hakkında 1981 yılında dava açılan AÄŸaoÄŸlu, iki yıl süren davanın ardından aklandı. DüÄŸün Gecesi ise soruÅŸturma aÅŸamasında kaldı.

Dönemin üç önemli roman ödülüne layık görülmüÅŸ olan Bir DüÄŸün Gecesi adlı roman için ayrıca Aldous Huxley'den aşırma olduÄŸu suçlaması ortaya atıldı ve yine uzun tartışmalara sebep oldu.

1996'da ciddi bir trafik kazası geçirdi ve iki yıl hastanede yatan Adalet AÄŸaoÄŸlu için Can Yücel'in söylediÄŸi "Sen Türkiye'nin en güzel kazasısın" sözü, Feridun Andaç'ın Adalet AÄŸaoÄŸlu ile yaptığı nehir söyleÅŸi tarzında bir kitabın adı oldu. Kitap, 2006'da basıldı. Adalet AÄŸaoÄŸlu ile ilgili yazıları bir araya getiren arÅŸiv eÅŸi Halim AÄŸaoÄŸlu tarafından hazırlandı ve 2003'te Adalet AÄŸaoÄŸlu'nun yazarlığının 55. yılı anısına Herkes Kendi Kitabının Ä°çini Tanır adı ile basıldı.

Elimdeki Bir DüÄŸün Gecesi, 1980 yılı üçüncü baskısı olan 365 sayfa hacimli bir roman. Bugün size bu romandan söz etmek istiyorum. Ä°ntihal konusu ülkemizde ve dünya edebiyatında sıkça rastlanan bir durumdur. Peyami Safa, ReÅŸat Nuri Güntekin, Adalet AÄŸaoÄŸlu, Ahmet Altan, Elif Åžafak ve pek çok yazar baÅŸkasından aşırma suçlamasıyla büyük tartışmalar yaÅŸadı.

Efendim Bir DüÄŸün Gecesi’nin farklı bir yanı var; Ä°ç seslendirme denen roman tekniÄŸi Türk edebiyatında ilk kez bu romanda kullanıldı. Yani bir karakterin ne düÅŸündüÄŸünü diÄŸer karakter bilmeden yazar hemen her karakterin düÅŸüncesini iç sesi tekniÄŸiyle kaleme alıyor. Esasen batı bu tekniÄŸi onlarca yıl önce kullanıyordu. Bize niçin bu kadar uzun bir süre sonra gelebildi sorusu da en baÅŸta sorulması gereken çok kıymetli bir sorudur. Bir DüÄŸün Gecesi dönemin eleÅŸtirmenlerince ağır eleÅŸtiriler aldı. En baÅŸta dili mahvediyor suçlaması geliyordu. Olumsuz eleÅŸtiri yapanların AÄŸaoÄŸlu ile aralarının bozuk olduÄŸu da biliniyordu. Dönemin ünlü eleÅŸtirmeni Fethi Naci ise Bir DüÄŸün Gecesini yere göÄŸe sığdıramıyordu. En iyi yüz roman içinde ilk sıralarda yer alan bir eser, ilk on dörtte.

Kesinlikle okunması gereken bir roman. Alışılmışın dışında; “Ä°ntihar etmeyeceksen içelim bari” sözleriyle baÅŸlıyor. Roman bir general ile bir tüccarın çocuklarının düÄŸün gecesini anlatıyor. Tanıdık, tanımadık gelenlerle salon aÄŸzına kadar doluyor. Yazar zekice bir kurguyla düÄŸün salonunu arka fon gibi kullanıyor. Salondayken anlatıcı hemen gözüne iliÅŸen kiÅŸinin yansısını iç sesiyle veriyor. Anlatıcı zaman zaman geri dönüÅŸler yaparak geçmiÅŸin hatıralarını yansıtıyor. Bir DüÄŸün Gecesi bir olay ya da macera romanı hiç deÄŸil. Toplumu yansıtan karakterleri bir ÅŸekilde aralarındaki iliÅŸkileri zaman boyutunda geriye dönüÅŸlerle capcanlı veren bir roman. O yıllarda yazılmış ender post modern Türk romanlarından birisi.

Bir DüÄŸün Gecesi Türk edebiyatının en önemli temel taÅŸlarından birisi. Okumadıysanız üzülün lütfen, bu iÅŸin ÅŸaka yanı ama ilk fırsatta okuyunuz. Serhad Artvin Gazetesi olarak ünlü yazar Adalet AÄŸaoÄŸlu’ nu saygıyla ve rahmetle anıyoruz.

                                                                                                                                                             Sevgiyle kalın.

Bu makale 404 kez okundu.