YRD.DOÇ.DR.SEDAT BAHADIR ile SÖYLEŞİ

KonuÅŸan: Åžahver KARASÜLEYMANOÄžLU

-Sayın Bahadır Artvin ile ilgili çalışmalarınızı ilgiyle uzaktan izliyorduk. Ankara kitap fuarında tanıştık. Kültür konularına iliÅŸkin kısaca söyleÅŸmiÅŸtik. Bu kez sizinle “Çoruh SöyleÅŸileri” kapsamında bir söyleÅŸi yapmak istiyorum. Öncelikle klasik sorumuzdan baÅŸlayalım. Sedat Bahadır kimdir? Okurlarımız için özgeçmiÅŸinizden kısaca söz eder misiniz?

-1962 yılında Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde doÄŸdum. Ä°lk orta ve lise eÄŸitimimi Reyhanlı’da tamamladıktan sonra 1985 Hacettepe Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldum. Kısa bir süre Milli EÄŸitim Bakanlığında öÄŸretmenlik yaptım. Türk Halk Edebiyatı alanında Gazi Üniversitesinde Yüksek Lisans ve Doktora yaptım. Bu süre zarfında 17 yıl Mustafa Kemal Üniversitesi’nde ÖÄŸretim Görevlisi olarak çalıştım. Åžu anda Artvin Çoruh Üniversitesinde görev yapmaktayım. Evli ve iki çocuk babasıyım.

-EÅŸim de, bende Ankara’daki Artvin vakıf ve derneklerinde kurucu ve üye olduk deÄŸiÅŸik görevler aldık. Bu sivil toplum örgütlerinde Artvinli olmasa da yöremizde bulunan kiÅŸilerle de sıcak iliÅŸkiler kurduk. Üç beÅŸ Artvinliyi tanıyanı Artvinli saymak gibi geleneÄŸimiz oluÅŸtu. Biz sizi yöresel kültürümüze yaptığınız katkılardan dolayı Artvinli sayıyoruz. Siz bu konuda ne düÅŸünüyorsunuz?

-Öncelikle Artvin’in doÄŸal güzelliÄŸi ve insanlarının samimiyeti dikkatimi çok çekmiÅŸti. Daha sonra kültürel zenginliÄŸini görünce çok ÅŸaşırmıştım. Bu kadar folklorik malzemeye sahip olan bir ilde derlemecilerin çok az olmasına üzülmüÅŸtüm. Artvin’de çalıştığım süre içerisinde bu kültüre hizmet etmekten gurur duydum. Bu nedenle kendimi Artvinli biri olarak görmek ve bu konudaki hizmetlerime devam etmek gurur verici.

-O zaman hemen soralım, Artvin’i doÄŸal yapısıyla, halkıyla, geleneksel yaÅŸamıyla nasıl buldunuz?

-Artvin coÄŸrafi olarak zor bir yapıya sahip. Ulaşım imkânları ve tabiat ÅŸartları elveriÅŸli deÄŸil. Fakat doÄŸal güzelliÄŸi bunları unutturuyor. Halk geleneksel yaÅŸamını devam ettiriyor. 40 yıla yakın bir süre Rus ve Ermeni zulmünü görmüÅŸ, bu sıkıntılara raÄŸmen TürklüÄŸünden vazgeçmemiÅŸ dirayetli ve bilinçli bir Artvin halkı ile karşılaÅŸtım.

-Her üniversite bulunduÄŸu yöreye bilimsel destek saÄŸlar. Temel sorunlara çözüm arar. Yöre halkının ufkunu açar. Akademisyenlerimiz, uzmanlık alanlarına giren konularda yöresel çalışmalarda bulunurlar. Siz de yöre kültürüyle ilgili çalışmalarda bulunuyor, kültüre yakın Artvinlilerle iliÅŸkiler kuruyorsunuz. Bizim bildiÄŸimiz, bin kitap sayfasını aÅŸan eserler verdiniz. Yöremiz âşıklarıyla ilgili kalıcı eserler bastırdınız. Sizi bu gönüllü çalışmalara yönelten olgular neydi? Genel bir deÄŸerlendirme yapar mısınız?

-Artvin’e geldiÄŸimde öncelikle bu yöre ile ilgili olarak yapılmış çalışmaları araÅŸtırdım. Karşıma ilk çıkan önemli ÅŸahsiyet, rahmetli Mustafa Âdil Özder oldu. Derlemelere bir ömür harcamış. Sonra Sayın Özder’in manevi kızı Åžahver KarasüleymanoÄŸlu ve Aydın KarasüleymanoÄŸlu’nu tanıdım. Eserlerini okuma fırsatım oldu. Bu bilimsel çalışmaların Artvin folkloruna ne kadar faydalı olduÄŸunu ve gelecek nesillere çok önemli kültürel miraslar bıraktığını öÄŸrenmiÅŸ oldum. Ä°lim dünyası bu deÄŸerli araÅŸtırmacılarımıza ne kadar teÅŸekkür etse azdır. Âşıklar dikkatimi çeken diÄŸer önemli unsurlardan biridir. Yörede âşıklık geleneÄŸi devam etmektedir. YaÅŸayan birçok halk ÅŸairi ve âşıkların eserleri ilim dünyasına tanıtılmamıştır. Ben bunlardan birkaçını derleyip ilim dünyasına tanıtmış oldum.

-Yöresel kültür üzerine çalışmalar yapmış, bunların bazılarını ulusal yayın organlarına taşımış bir kiÅŸi olarak, Artvin kültürüne yaptığınız katkılardan dolayı size teÅŸekkür ediyorum. Yöremiz kültürüyle kurulan bu içtenlikli iliÅŸkinin sürekliliÄŸini diliyorum. Bu arada, Artvin’de araÅŸtırma yaparken karşılaÅŸtığınız zorlukları ve de kolaylıkları sormak istiyorum.

-Åžimdiye kadar Pamiray yayınevi dört kitabı ücretsiz olarak basmıştır. Ä°ki kitap Artvin ValiliÄŸi Kültür MüdürlüÄŸü tarafından, bir kitap da Yusufeli Belediyesi tarafından basılmıştır. Åžimdi hazırlamış olduÄŸum iki kitap da Artvin Valisi Sayın Ömer DoÄŸanay’ın destekleriyle baskıya verilmiÅŸtir. Artvin yöresi ile ilgili olarak yedi kitap çalışmam daha bulunmaktadır. Yeni gelen valimiz Sayın Ömer DoÄŸanay, halk kültürüne çok önem vermektedir. Artvin’e “Âşıklar kahvesi”nin açılması yönünde talebimize çok sıcak yaklaÅŸmıştır. Bu konuda teÅŸekkürlerimi sunuyorum.

-Yeni valimizin halk kültürüne önem vermesi bu yolda ömrünü harcamış olan bizleri çok sevindirmiÅŸtir. Kendisine çok teÅŸekkür ederiz. Artvin’deki kültürel etkinlikleri, baÅŸka yörelerdekilerle karşılaÅŸtırdığımızda sizce nasıl bir tablo çıkar karşımıza? Biz yörenin nüfusuna oranla Artvin’den çok sayıda ozan, yazar ve sanatçıların çıktığı kanısındayız. Ancak bu deÄŸerlerimize kamusal desteÄŸi yetersiz buluyoruz. Müzemiz olmadığı gibi kapsamlı bir Artvin kitaplığımız da yok. Ozan, yazar ve sanatçılarımızın yer alacağı toplu bir ajandamız olmalıydı. EÅŸimin son çıkan “Artvinlilerin Kitapları” isimli eserinde yüzden fazla eser eleÅŸtirildi/tanıtıldı. Tabii bu bizim ulaÅŸabildiklerimiz. Gönül isterdi ki; Artvin Ä°l Kültür MüdürlüÄŸü çok daha fazlasını derleyebilsin. Yerel yönetimlerin konuklarına, Artvin’i anımsatan objeler yanında, en iyi tanıtım öÄŸesi olan kitaplardan da sunmalarını isteriz. Yöremiz kültürünün tanıtılması da çok önemli. Biz emekli maaşımızla bastırdığımız bu esere, maliyeti yükselmesin diye fotoÄŸraf bile koyamadık. Yıllarca verdiÄŸimiz emek ve harcanan zaman bir yana bu ağır kitapları, içinde adı geçenlere postalamakta bile zorlanıp ipin ucunu kaçırıyoruz. Bu tür önemli eserlerin Valilik kadar, Çoruh Üniversitesinin kütüphanesinde de bulunması gerek. Ama benim geçen yıl yazdığım “Artvin Halkbiliminden Çizgiler” isimli araÅŸtırma kitabımın alınmasına ait dilekçem bile henüz yanıtlanmadı. 50 yıl önce baÅŸlayıp, yıllarca emek verdiÄŸim, ÅŸu an kaynak kiÅŸileri yaÅŸamayan bu çalışmama, yabancı üniversitelerin ilgisi beni ÅŸaşırtırken, sevinç yerine hüzünlendirmektedir. Kaynaklara geçirmek için yabancı bir kurum tarafından da bir miktar alınmasına ne dersiniz? Kendinizi Artvinli kabul ettiÄŸinize göre bu konudaki deÄŸerlendirmenizi bilmek isterim.

-Öncelikle sizlere bu deÄŸerli çalışmalarınız için teÅŸekkür ediyorum. Ne yazık ki kendi kültürümüze çok uzak olan bir çizgide yaşıyoruz. Artvin Ä°l Halk Kütüphanesi ve Üniversitemizin kütüphanesinde “Halk Bilimi AraÅŸtırmaları” bölümü olması gerekirken ne yazık ki bu konu ile ilgili çalışmaları görememekteyiz. Derlemelere yeteri kadar para ve zaman ayrılmadığı gibi bu konuda derleme yapanlara da destek verilememektedir. Bu da derleme ve araÅŸtırmaları geciktirmektedir. Sizin gibi araÅŸtırmacıları el üstünde tutmaları gerekirken derme çatma saha araÅŸtırmacılarına daha önem vermeleri beni üzüyor.

-Bugüne kadar yaptığınız çalışmaların tanığıyız. Bundan sonraki projelerinizde neler var? Hangi konulara yoÄŸunlaÅŸmayı amaçlıyorsunuz?

-Bundan sonraki projelerimde Sayın Mustafa Âdil Özder’in bütün çalışmalarını dizi halinde, “Hazırlayan” olarak hiçbir karşılık beklemeden ilim dünyasına tanıtmak. Artvin’de halk hekimliÄŸi ve yaÅŸayan PoÅŸa kültürünü derlemek istiyorum. Bunların altyapısını hazırlamış durumdayım. M.Adil Özder’in tamamlayıp yayınlamanız için size emanet ettiÄŸi “Artvin Bibliyografyası”nı da izin verirseniz bu diziye eklemek istiyorum.

-O konu içimde derin bir yaradır. Ölümünden kısa bir süre önce Özder Hocamızı hasta yatağında ziyaret etmiÅŸtik. Vasiyet edercesine, hazırladığı Cumhuriyetin 50. yılına kadar (103 sayfa) olan Artvin Bibliyografyası çalışmasının, 1973 ten sonrasını tamamlama görevini bana vermiÅŸti. Ben kendi çalışmalarımı bitirip de onu tamamlama olanağı bulamadım, bugüne kadar bekledi. Ama tüm kaynakları kütüphanemde biriktirdim. Bunu ileride belki yapabilirim. Fakat sizin öneriniz beni umutlandırdı. Bu dosyayı yıllar sonra ele alıp günışığına kavuÅŸturabiliriz. Yeter ki, Valilik desteklesin. Bu haber bizi çok sevindirdi. Yusufeli Belediyesinin M.Adil Özder’in hazırladığı Huzuri kitabını yayınlanmasından sonra ÅŸimdi de yeni açılan bir kültür merkezine M.Adil Özder adı vermesi sevincimizi çoÄŸalttı. Bu gidiÅŸle Artvin’de bu yıl M.Adil Özder yılı olacak gibi. Ayrıca benim sormayı unuttuÄŸum, sizin deÄŸinmek istediÄŸiniz baÅŸka konular varsa, onlardan da söz eder misiniz?

-Artvin kültürüne sahip çıkmak ve derlemeleri, zaman geçirmeden, kaynak kiÅŸilerden bir an önce yapmak gerektiÄŸi düÅŸüncesindeyim. Aksi takdirde bu miras kaybolup gidecektir. Devletin bu konuda desteklerini de arttırması; Kültür Bakanlığı bünyesinde araÅŸtırmacı olarak çalışanların da bir an önce “ alan araÅŸtırması” için sahalara çıkması gerektiÄŸi düÅŸüncesindeyim

. -Çok haklısınız kültürümüz her gün biraz daha kaybolurken, eli kalem tutanlar daha duyarlı olmalı. YoÄŸun çalışmalarınız arasında bizimle söyleÅŸi yaptığınız ve telefonla da olsa zaman zaman yöresel kültürle ilgili fikir alışveriÅŸinde bulunduÄŸunuz için size teÅŸekkür ediyor, baÅŸarılı çalışmalarınızın sürmesini diliyorum.

-Sizin gibi deÄŸerli araÅŸtırmacılarla bu konuları konuÅŸmak bana gurur veriyor. Ben teÅŸekkür ediyorum. 

Bu makale 51363 kez okundu.