Montaigne ve Denemeler… 

Montaigne'in su gibi akan satırlarında; yaÅŸamak ve çalışmak, ruh ve beden, dostluk, ün mutluluk, hüzün, korku, gülmek ve aÄŸlamak, cinsellik, kendine acındırmak, yaÅŸamak sanatı, bilgi ve inanç gibi son derece önemli yaÅŸamın içinde olan her ÅŸeye karşı düÅŸüncesini belirtmiÅŸtir. Ä°nsanı derinden etkileyen bir rehber niteliÄŸinde günlük yaÅŸam konularını öne çıkarmıştır.

Ünlü düÅŸünür deneme akımının kurucusu Fransız yazar Michel de Montaigne, 28 Åžubat 1533’te Bordeaux da babasının sahip olduÄŸu Montaigne ÅŸatosunda doÄŸdu. Babası asker, hukukçu aynı zamanda Bordeaux ve Montaigne çiftliklerinin sahibi Pierre Eyquem’di. Annesi, Ä°spanyol ya da Portekiz kökenli Antoinette de Louppes idi. Ailenin en büyük oÄŸlu olan Michel de Montaigne yaşında Fransa’nın en iyi kolejlerinden biri olan College de Guienne’ e yollandı. Latinceyi ana dili gibi konuÅŸacak bir ÅŸekilde yetiÅŸtirildi ve düÅŸünceleri bu dile göre kökleÅŸti. Kolejdeki 7 yıllık eÄŸitimi zarfında Yunanca da öÄŸrendi. 1546’ta Toulouse Üniversitesinde hukuk öÄŸrenimi gördü. Aynı zamanda felsefeyle de ilgileniyordu. Hukuk eÄŸitimi gördükten sonra, 1554’te Bordeaux Meclisi’nin sözcüsü oldu ve aynı yıl babası Bordeaux valisi seçildi. 1565′ te Françoise de la Chasagne ile evlendi. 6 kız çocuÄŸu olan Montaigne denemelerinde evlilik hakkında ÅŸu sözleri dile getirmiÅŸtir: Hukuksal baÄŸları, onuru ve sürekliliÄŸi, evliliÄŸin kendine özgü yararlı yanlarıdır. Görünürde sevimli olsa da sıkıcı bazen serin ama deÄŸiÅŸmez bir zevktir.”

1580’de Ä°sviçre, Almanya ve Ä°talya da gezdi.  

Baden, Ausburg, Münih, Venice, Florensa ve Roma da dolaÅŸtı.

Bu geziler sonucunda Seyahatname adlı eserini kaleme alıp dönemin Kralına sundu. 1581’de Ä°talya’dayken Bordeaux belediye baÅŸkanı seçildi. 1585’te Bordeaux ta veba salgını baÅŸ gösterince ailesiyle birlikte ÅŸatosunu terk etti. Fransız yazar, 1571 yılında Montaigne ÅŸatosunun kulelerinden birinde bulunan kitaplığına çekilip yazılarına baÅŸladı.1580 yılında birinci ve ikinci kitabın beÅŸinci baskısı eklemelerle yayımlandı, aynı yıl üçüncüsü çıktı.

Bu çıkan kitabının ilkinde Montaigne kitabın giriÅŸinde okuyucularına ÅŸu ÅŸekilde seslenmiÅŸtir:

“Bu gönülden bir kitaptır ey okuyucu! BaÅŸtan belirteyim ki, yazdıklarımı yalnızca yakınlarım ve kendim için kaleme aldım. Sizlere hizmet etmek yahut ün kazanmak gibi bir düÅŸünce aklımın ucundan dahi geçmedi; zaten bu tür ÅŸeylerin peÅŸinden koÅŸmaya güç yetiremem. Yalnızca yakınlarım ve dostlarım için yazdım ki, beni kaybettikleri zaman -pek yakındır- hakkımda bildikleri daha ayrıntılı benimle ilgili anıları daha canlı olsun. Eksiklerim ve kusurlarım edebin, terbiyenin izin verdiÄŸi ölçüde, açık olarak görülecektir burada. Hala ilkel çaÄŸların serbestliÄŸi içinde yaÅŸadıkları söylenen insanların arasında olsaydım, emin olun ki kendimi tastamam ve çırılçıplak da gösterirdim. Ä°ÅŸte böyle ey okuyucu! Kısacası, kitabımın ta kendisiyim ben. Bana kalırsa böylesine önemsiz ve anlamsız konu üzerinde boÅŸ vakitlerini harcaman pek akıl karı olmaz. Åžimdilik hoÅŸça kalın. ( Montaigne, 1 Mart 1580)

Kitaplığına çekilip en çok Platonu, Secena’yı, Çiçero’yu, Plutarch’ı okur. Montaigne göre hakikati aramak ve felsefe yapmak imkânsız ve aldatıcıdır. Onun tanıtmak istediÄŸi, “Her insan kendi varlığında insan tabiatının tam ÅŸeklini taşır” da ki anlamdır.

Montaigne’nin eÄŸitim konusundaki görüÅŸleri de çok ilginçtir. “Ä°yi yaÅŸamak için çok bilgiye ihtiyaç yoktur. Kuvvetli saÄŸlam vücutlu ve saÄŸlam ruhlu bir çocuk yetiÅŸtirme bahsinde” öÄŸrencinin doymak bilmeyen bilgi iÅŸtahlısı olmasını deÄŸil, hüküm sahibi olmasını arzu eder. Bilgi dolu kafa deÄŸil, akıllı kafa gereklidir. Her an her ÅŸekilde yenilendiÄŸi inancına sahip olan yazar denemelerinde varlığını belirgin kılamayacağından, geçiÅŸini belirgin kılabileceÄŸinden, sıradan insanların söylediÄŸi gibi bir çaÄŸdan diÄŸer bir çaÄŸa deÄŸil, gün be gün dakika başına deÄŸiÅŸtiÄŸinden söz eder.

Denemeler gerçekten olaÄŸanüstü bir çalışmadır.

Kendini eleÅŸtiren hatta aÅŸağılayan, sıradan olmaya çalışan, üstünlüklerini görmeden gelmeye çalışan belki de tek yazardır Montaigne. Yazarın yaÅŸadığı on altıncı yüz yılda yaÅŸama ait hemen ne varsa bu denli çok ÅŸeyi bir filozof edası ile kaleme alıp yansıtması, günlük yaÅŸamdan insanların her türlü ihtiyacına ve iliÅŸkisine varıncaya dek her konuda olaÄŸanüstü düÅŸüncelerini belirtmesi doÄŸrusu bu denli bilginin bir kiÅŸide olması insanı derinden sarsıyor. Montaigne dünyanın en büyük düÅŸünürlerinden ve yazarlarından birisidir.                                                                                                                                           Sevgi ile kalın.

Bu makale 485 kez okundu.